Euskarazko merkatuaren erronkak

Herri ekimeneko euskarazko hedabideek sektore moduan lan egiteko prestutasuna agertu berri dute. Era berean, Administrazioari mahai bateratuan parte hartzeko gonbidapena luzatu diote. Izan ere, euskarazko komunikazioaren sektorean herri erankundeen politikak eragin handia du.

Euskarazko komunikazioaren merkatua bezero euskaldunek osatzen dute: hartzaile euskaldunek eta euskaraz publizitatea egin nahi duten iragarleek, hain zuzen. Horrenbestez, bi ezaugarri nagusi ditu merkatuak. Lehenengo eta behin, oso merkatu txikia da, hau da, Euskal Herriko populazioaren %25-30, gehienez. Bigarrenik, txikia izateaz gain, euskarazko komunikazioaren merkatuko bezeroak aldi berean inguruko erdaren merkatuetako produktuen kontsumitzaile eta iragarle ere badira.

Gainera, euskarazko komunikazioaren merkatuak ez dio komunikazio-enpresei bakarrik eragiten, herriaren nortasunari baizik. Izan ere, gizartearen kultura-sistemek elkar elikatzen dute: literaturak zein gainerako sormen-ekimenek kazetaritzan eragina dute, eta alderantziz. Berezko merkatuari eusteak herri nortasunaren kultura bermatuko du.

Hortaz, euskarazko hedabideen komunikazio-jardunak sortzen duen espazio publikoari Euskarazko Komunikazio-Esparrua esaten zaio. Hala ere, espazio hori ez da euskararena, komunikazioarena baizik. Hizkuntza komunikaziorako tresna da.

Horrenbestez, euskarazko komunikazio-enpresen errentagarritasuna ezin daiteke gainerako hizkuntzetako merkatuen ezaugarriekin alderatu. Are gehiago, euskarazko hedabideak erdarazko merkatu horietako hedabideen lehiakideak ere badira. Ondorioz, euskarazko komunikazioaren sektoreak berezko merkatua osatzea beharrezko duela ulertuta, egungo merkatu horren ahuleziak gainditzen laguntzen dute diru-laguntza publikoek.

Herri erakundeen diru-laguntza horiek bideratzeko erakunde arduraduna Hizkuntza Normalizaziorako saila izaten da, hedabideon eginkizuna bikoitza delako. Alde batetik, euskarazko komunikazioaren merkatua egonkortzeak hizkuntzaren normalizazioa bultzatuko du. Hortaz, erakunde publikoek euskarazko hedabideen jarduna saritzen dute. Bestetik, euskarazko komunikazioaren merkatuaren ahuleziak euskararen egoera diglosikoa gainditzeko zailtasunetik eratortzen dira. Horregatik, euskarazko hedabideei jarduera normalizatua oztopatzen dien hizkuntzaren egoera horri aurre egiteko diru-laguntza publikoak beharrezko zaizkie.

Gainera, herri ekimeneko euskarazko hedabideek berezko sektore ekonomikoa osatzea lortu dute. Ildo horretatik, euskarazko hedabideok urtean zazpi milioi eurotik gorako ekarpena egiten diote diru publikoari, gizarte segurantzaren eta zergen bidez.

Izan ere, euskarazko hedabideek testuinguru zail horretan eraginkor izaten asmatu dute, erdal merkatuarekin alderatuta, euskarazko hedabideek merkatu-sarbide handiagoa azaltzen baitute. Horrela, Hego Euskal Herriko egunkaririk zabalduena Vocento taldeko bi dira: El Correo eta Diario Vasco. Horien merkatu-sarbidea %19,86koa eta %12,57koa da, hurrenez hurren, 2006ko CIESeko datuen arabera. Sasoi berean, Berria euskaldunen %10,33rengana heldu zen. Horrenbestez, euskarazko egunkariak erdarazko beste zenbaitek baino merkatu-sarbide handiagoa du: Noticias taldeko lau egunkariak populazioaren %8,45era heltzen dira eta Gara, %5,10era. Gainera, datuok Hego Euskal Herriko populazio osoa kontuan hartzen dute. Beraz, tokiko euskarazko hedabideen sarbidea oraindik altuagoa litzateke.

HEDABIDEA	HARTZAILE KOPURUA	EUSKALDUNEN POPULAZIOAREKIKO %
Berria	60.000	%10,33
Euskadi Irratia	82.000	%14,13
Etb1	213.000	%36,72
Topagunean federatutako aldizkariak	193.000	%31,60

Iturria: Otamendi (2008: 261-264). 

Gainera, erdarazko hedabideetara bideratzen den diru publikoa ez da kontuan hartzen. Erakundeek iragarki ofizialak, adibidez, bi hedabiderik jarraituenetan txertatzen dituzte. Ikuspegi kuantitatibo huts horrek erdarazko hedabideak saritzen ditu, merkatuan eraginkortasunik ote duten erreparatu barik. Are gehiago, komunikazio-talde bereko bi hedabide direnean, publizitatea ez da beste soslaiko hartzaileengana heltzen. Hartzaile euskaldunengana jotzeko euskarazko hedabideek biderik naturalena eta eraginkorrena osatzen dute.

Beraz, publizitatea merkatu-sarbiderik handiena duten erdarazko eta euskarazko hedabide banatan ipini beharko lituzkete erakundeek ikuspegi kuantitatiboak ez duelako iragarkien eraginkortasunik bermatzen. Horregatik, besteak beste, diru-laguntza sistema gainditzeko eta erakundeek laguntza politika hori hitzarmen bidez garatzeko premia dago.